Spotkanie DKK w Filii Nr 8 WiMBP w Rzeszowie o książce "Tam, gdzie bzy sięgają nieba" Małgorzaty Manelskiej
„O czym szepczą mazurskie bzy”
Małgorzata Manelska - urodzona na Mazurach, w Szczytnie, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorką kilku książek, które stanowią Cykl Mazurski ( „Zapach Mazur”, „Barwy Mazur”, „Dotyk Mazur. Żółty kajet”, „Dotyk Mazur. Pożegnanie” )
„Tam , gdzie bzy sięgają nieba” to również powieść, której akcja toczy się na mazurskiej wsi. Mazury to wyjątkowe i piękne miejsce, naznaczone jednak trudną przeszłością.
Książka Małgorzaty Manelskiej to powieść inspirowana prawdziwą historią. Małga – znana dawniej pod nazwą Ruda – to wieś, której już nie ma. Była to jedna z najstarszych i największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego, w gminie Jedwabno, położona w południowej części województwa warmińsko – mazurskiego. W styczniu 1945 roku przez Małgę przeszły wojska radzieckie, siejąc totalne spustoszenie. W 1947 roku przybyli tu Ukraińcy. Ciężkie warunki zmuszały jednych i drugich do wzajemnej pomocy. Ta mieszana społeczność potrafiła jednak ze sobą współżyć. W 1954 roku, gdy powstał poligon wojskowy, wieś została zburzona. Poligon przetrwał do roku 1989. Od 1991 roku utworzono tam Rezerwat Przyrody Małga. Do dzisiaj pozostała po niej jedynie samotnie stojąca wieża kościelna.
Zawsze czytam posłowia lub przemowy od autora, ponieważ można znaleźć w nich wiele ciekawych informacji, na tematy zawarte w książce. I postanowiłam podobnie jak autorka poszukać informacji w Internecie. Można tam poczytać artykuły a nawet zobaczyć zdjęcie tej samotnej wieży kościelnej. Dzięki temu mogłam wczuć się jeszcze bardziej w historię opisaną przez Małgorzatę Manelską.
Mamy tu dwie płaszczyzny czasowe, które w pewnym momencie połączą się w jedną spójną całość.
Rok 1944. Ten okres poznajemy poprzez wspomnienia Janiny i Feliksa ( kiedyś Ruth i Horsta ). Feliks to dziadek Kaliny – rdzenny Mazur, który urodził się i mieszkał w Małdze. Dziś to już starszy, schorowany mężczyzna, umiejący nadal używać mazurskiej gwary. Janina od lat mieszka we Wrocławiu, tam założyła rodzinę. U schyłku życia przyjeżdża na Mazury i odwiedza dawne miejsca. Nie przypuszcza jakie niespodzianki ją spotkają. Do obojga wracają wspomnienia tych strasznych wydarzeń, przeszłość nie daje o sobie zapomnieć. I właśnie poprzez smutne losy tych dwojga bohaterów autorka w bardzo poruszający i drobiazgowy sposób przedstawiła czytelnikom tragedię tej wsi. Miłość Janiny i Feliksa była niezwykle trudna, a wstrząsające przeżycia, które ich spotkały rozdzieliły ich na długie lata.
„…I kiedy wydawało się, że między nami zaczyna rodzić się jakieś uczucie, przyszła wojna i zniszczyła wszystko to, co dobre i szlachetne. Zniszczyła marzenia, obróciła w niwecz nasze plany, wyzuła z uczuć, pozbawiła wrażliwości. Staliśmy się twardzi jak skała i zimni jak lód………Powojenny świat nie sprzyjał młodym ludziom i tworzącym się wówczas związkom. Nie dawał szansy na normalność……”
Oboje noszą pierścionki z koniczynką, które podarowali sobie wzajemnie dawno temu. Czy przyniosły im one szczęście? A może los pozwoli im znów się spotkać i wybaczyć dawne winy? Czy miłość może przetrwać ponad 65 lat rozłąki?
Rok 2019. Po dziesięcioletnim pobycie w Anglii do kraju wraca Kalina wraz z małą córeczką Leną. Na początku zamieszkuje z rodzicami i swoim dziadkiem Feliksem, którzy pomagają jej jak mogą. Wkrótce jednak postanawia znaleźć pracę, ale okazuje się to niełatwe w małym mazurskim miasteczku. Dzięki pomocy dawnej szkolnej koleżanki decyduje się na udzielanie płatnych korepetycji nastoletniej Aleksandrze. Poznaje też jej ojca Ksawerego. Mężczyzna od kilku lat samotnie wychowuje córkę. Matka Oli odeszła do innego mężczyzny. Kalina zauważa, że dziewczyna jest zbuntowana, ma kłopoty w szkole. Postanawia dowiedzieć się co jest tego przyczyną. Po wielu rozmowach z Ksawerym i Olą udaje jej się dotrzeć do dziewczyny i jej pomóc. Dzięki Oli Kalina trafia na dawny poligon. Dziwnie się tam czuje. To miejsce ją fascynuje i jednocześnie przeraża.
„Miejsce, w którym była poprzedniego dnia, kiedyś tętniło życiem……A dziś? Samotna wieża kościelna i nieliczne fundamenty świadczące o wcześniejszym życiu w tym miejscu. I bzy, ocean bzów, niemy świadek dramatycznej historii, która kilkadziesiąt lat temu rozegrała się w Małdze.”
Wkrótce też Kalina zorientuje się, że Ksawery wyraźnie jest nią zainteresowany. Ona jednak po traumatycznych przejściach z ojcem Leny nie potrafi zaufać innemu mężczyźnie. Nie czuje też potrzeby, by szukać nowego ojca dla swojej córki. Nauczyła się być sama i radzić sobie najlepiej, jak potrafiła. Czy Kalina i Ksawery nauczą się zaufania do drugiej osoby i będą umieli pokonać strach przed nowym uczuciem? Czy Kalina, Ksawery, Janina i Feliks zapomną o przeszłości, zatrzymają się na teraźniejszości i zaczną na nowo budować przyszłość?
„….w życiu nie należy niczego odkładać na później. Uciekający czas nie pozostawia nam żadnych złudzeń, a tym bardziej nie działa na naszą korzyść.”
Autorka przepięknie opisuje okolice Mazur. Do tego ma lekkie pióro więc powieść napisana jest pięknym językiem literackim, a wszystkie pojawiające się wątki mają swój cel, wspólnie tworzą tę niezwykłą historię i prowadzą do zakończenia. Dzięki krótkim rozdziałom książkę czyta się szybko. W tej opowieści jest sporo bólu, cierpienia, strachu, utraty najbliższych, ale nie brak też szczęścia, radości, wzajemnej pomocy, miłości i życzliwości. To jednak przede wszystkim gorzka opowieść o trudnych powojennych realiach, o tragicznych w skutkach decyzjach i o ludzkich dramatach. „Tam gdzie bzy sięgają nieba” to książka bardzo poruszająca i emocjonująca. Poświęcona została dawnym mieszkańcom Małgi.
Przez całą opowiadaną historię będziemy obserwować zmiany zachodzące we wszystkich bohaterach i odkrywać wraz z nimi ich tajemnice. Niewątpliwie dużym atutem tej książki jest jej piękna okładka, która również zachęca do przeczytania. Na początku poleca tę książkę Ewa Formella, a wstępem do opowieści jest wiersz Bolesława Leśmiana pt. „Dwoje ludzieńków”.
Małgorzata Świder - moderatorka DKK w Filii Nr 8 WiMBP w Rzeszowie
