Spotkanie DKK w Fili nr 8 WiMBP w Rzeszowie wokół książki "Wojenna miłość" Doug Gold
Doug Gold - emerytowany nadawca radiowy, historyk-amator oraz pisarz. Autor dwóch książek. Pierwsza poświęcona była jego karierze jako właściciela stacji More FM i sukcesu, który odniósł. Drugą, czyli „Wojenną miłość” zainspirowało jego spotkanie ze starszą parą, która poznała się, gdy on był jeńcem wojennym, a ona działała w partyzantce. Ich historia chodziła za Goldem od kilkudziesięciu lat, nim wreszcie udało mu się ją spisać.
Prawdziwa historia miłości, która wbrew wszystkiemu rozkwitła między dwojgiem ludzi z dwóch krańców świata.
„Wojenna miłość” to opowieść, której akcja toczy się w latach 1939-1947. A głównymi bohaterami tej historii są :
Josefine Lobnik – dla rodziny Pepica albo Pepi. Mieszka w wiosce Limbus niedaleko Mariboru. Ma czwórkę rodzeństwa. Jej matka zmarła, gdy miała 13 lat. Ojciec Jozef, starał się zapewnić rodzinie możliwie najlepszy byt, ale ledwie wystarczało na jedzenie i podstawowe produkty. Do czasu wybuchu wojny i wkroczenia Niemców do Jugosławii była beztroską nastolatką, która uwielbiała malować. W 1939 roku chodziła do szkoły średniej. Była dobrą uczennicą i była świetna z rosyjskiego i niemieckiego – nie mając pojęcia, jak użyteczne to się wkrótce okaże. Jej najlepszą przyjaciółką była Jelena Kunstek, spędzały dużo czasu i wzajemnie sobie pomagały. Wermacht wkroczył do Mariboru w 1941 roku. Wraz z kolejnymi dniami obecność nazistów stawała się bardziej opresyjna. Utworzono niemieckie biuro administracji, powołano budzącą strach grupę nazistowskich szturmowców, znanych jako brunatne koszule, słoweńskie nazwy ulic zostały zmienione na niemieckie. Maribor został przemianowany na Marburg. Nauczyciele zostali deportowani, a zastąpili ich naziści z Austrii, którzy uczyli wyłącznie w języku niemieckim. Wszystko co odzwierciedlało słoweńską kulturę czy charakter, zostało zniszczone. Zabronione było publiczne używanie języka słoweńskiego. Odbywało się coraz więcej egzekucji na niewinnych ludziach w odwecie za ataki partyzantów na Niemców. Patrząc na całe to okrucieństwo Josefine wie, że zrobi wszystko, co w jej mocy – poświęci własne życie, jeśli to będzie konieczne – by uwolnić swój kraj od nazistów. Dlatego postanawia tak jak jej starsza siostra Anica wstąpić do partyzantki. Jej zadaniem jest przenoszenie wiadomości, dokumentów, informacji, a nawet czasami broni. Ale najczęściej pomaga żołnierzom i jeńcom, którzy uciekli z obozu, by mogli wydostać się ze Słowenii.
Słoweńscy partyzanci walczyli nie tylko z nazistami, ale też z Chorwackim Ruchem Rewolucyjnym, zwanym USTASZE. Był to chorwacki ruch faszystowski, który przed wojną był organizacją terrorystyczną, odpowiedzialną za śmierć setek tysięcy obywateli Jugosławii, szczególnie Serbów. Kolejnym ich wrogiem byli CZETNICY, czyli partyzanckie oddziały w okupowanej Jugosławii. Organizacja ta podejmowała się kolaboracji i przeprowadziła szereg czystek etnicznych m. in. na ludności katolickiej i muzułmańskiej. Po wojnie partyzanci zabrali się za tak zwanych „zdrajców narodu” i zastrzelili tysiące kolaborantów, żołnierzy, antykomunistów i cywili.
Bruce Gordon Murray, urodził się i mieszkał w Wellington, stolicy Nowej Zelandii. W dniu wypowiedzenia wojny miał 23 lata. Mieszkał z rodzicami i czworgiem rodzeństwa. Jak większość Nowozelandczyków Bruce uważnie obserwował sytuację polityczną w Europie. Najlepszymi przyjaciółmi Bruca byli : Joe „Blackie” White i Cecil „Logie” Logan. W 1937 poślubił Doreen, ale nie był to związek idealny.
W 1941 roku Bruce i jego przyjaciele postanawiają „spełnić swój obowiązek” i zaciągają się do wojska. Wszystkich trzech skierowano do 25.Batalionu Nowozelandzkich Sił Zbrojnych. Po pobycie w obozie szkoleniowym znaleźli się w Kairze. Tam mieli przebywać w obozie wojskowym, gdzie uczyli się wykonywania komend, obsługi broni, wyznaczania trasy marszu, czytania map, nawigacji i innych manewrów. Po kilku tygodniach popłynęli do Grecji, gdzie powitani zostali jak bohaterowie. I to właśnie tam zaczęła się dla nich prawdziwa walka. Wobec przeważającej siły Niemców 25. Batalion musiał się wycofać. Bruce został rozdzielony z przyjaciółmi i wkrótce potem dostał się do niewoli. Osadzony został w Stalagu XVIIID w Mariborze. Był to obóz dla jeńców wojennych. Podczas pobytu w tym obozie przeznaczył wiele czasu na naukę niemieckiego. Stalagi były obozami dla podoficerów. Oficerowie trafiali do Oflagów, a załogi lotnicze były więzione w stalagach Luft. Więźniowie byli wysyłani do pracy w kopalniach, młynach, fabrykach, przy budowie dróg i torów kolejowych oraz do pracy na gospodarstwach. Podczas pracy więźniowie stosowali różne metody sabotażu. Bruce od samego początku myślał o ucieczce. Ale dwie pierwsze niezaplanowane ucieczki zakończyły się niepowodzeniem. Zrozumiał, że bez pomocy z zewnątrz to mu się nie uda. W obozie zaprzyjaźnia się z młodym Anglikiem Frankiem Butlerem. Ponieważ więźniowie mogli otrzymywać listy, do Bruca dotarły dwie smutne wiadomości o śmierci jego przyjaciół i siostry.
Pierwsze spotkanie Josefine i Bruca ma miejsce w Stalagu XVIIID. Bruce zauważa kobietę, która podchodzi do ogrodzenia by mu wręczyć skrawek papieru. Jest to prośba o pomoc. Szuka ona swojego brata Leopolda, który zaginął i chce się dowiedzieć czy nie jest więźniem w tym obozie. Bruce robi wszystko by się tego dowiedzieć, ale kobieta nie pojawia się więcej i jest zmuszony przekazać jej informację w inny sposób.
„Miłość nie zna granic, a namiętność zawsze zwycięży z ostrożnością. Oboje wiedzieli, ile ryzykują, ale warta była tego każda wspólna chwila.”
Drugi raz spotkają się w Radkersburgu. Josefine musiała uciekać z Mariboru, gdy zaczęły się prześladowania rodzin mających powiązania z partyzantami. Do tego doszła zdrada Jelke. Wyjechała więc do Radkersburga do kuzynki Mitzl Rossnegger i jej męża. Bruce, który szybko zyskał sobie reputację nie tylko seryjnego uciekiniera, ale także osobnika krnąbrnego został przeniesiony do głównego obozu regionalnego w Wolfsbergu, Stalagu XVIIIA, a potem znalazł się w obozie pracy w Radkesburgu i został skierowany do pracy na farmie rodziny Rossneggerów.
Oboje się rozpoznają, Josefine dziękuje mu za informacje o bracie, często się spotykają, dużo rozmawiają. Z czasem przyjaźń zamienia się w głębsze uczucie. Snują plany o wspólnej przyszłości. Bruce informuje ją, że jest żonaty, ale jego małżeństwo jest nieudane, jego żona chce rozwodu.
W 1945 roku Niemcy wycofują się przed zbliżającymi się Rosjanami. W obawie o swoje życie Bruce i Frank podejmują decyzję o ucieczce. Tym razem ma im pomóc Josefine, która zdobywa dla nich cywilne ubrania i doprowadza ich do Rosjan. Bruce i Frank walczą w Armii Czerwonej, a Josefine wraca do domu.
„Miłość, jak mówią, pokona wszystko. To niekonieczne prawda, ale upór i determinacja w tym pomagają.”
Josefine i Bruce bardzo przeżywają rozstanie, obiecują pisać do siebie. Oboje doczekali końca wojny i wolności, ale czy jeszcze się spotkają. Ona utknęła w Austrii, bo zamknięto granice, a on wrócił do Nowej Zelandii. Czy Brucowi uda się sprowadzić Josefine do siebie ? Czy pokonają wszystkie przeszkody?
Czy Leopold się odnajdzie i wróci do rodziny? Co stanie się po wojnie z Jelke, która zaszła w ciążę z niemieckim oficerem? Czy Anica i Roman żyją? Jak będzie wyglądał świat zaraz po wojnie?
Bruce i Josefine to postacie autentyczne. Autor szczegółowo opisał ich losy od czasów sprzed wybuchu wojny, poprzez jej kolejne lata. Akta wojskowe Bruca i opowieści innych osób pozwoliły dość szczegółowo zrekonstruować jego wojenną tułaczkę. Niektóre z działań Josefine w szeregach partyzantki doczekały się oficjalnych pochwał, ale niektóre pod klauzulą tajności nie zostały odnotowane, więc autor musiał w kilku przypadkach posłużyć się wyobraźnią. Blackie, Logie i Frank istnieli naprawdę, a ich nazwiska zostały tylko nieznacznie zmienione. Losy rodzeństwa Josefine i jej ojca również miały miejsce. Josefine została odznaczona jako bohaterka wojenna i otrzymała dwie nagrody za odwagę. Doreen nie było prawdziwym imieniem żony Bruca i jest ona postacią fikcyjną.
Autor zaznaczył, że ta książka to nie jest wiarygodny zapis wydarzeń drugiej wojny światowej. Czas zdarzeń nie zawsze jest zgodny z faktycznymi datami odnotowanymi przez historię. Opisana historia losów Bruca I Josefine jest mieszaniną prawdy i fikcji.
Wiele wydarzeń i incydentów opisanych w tej książce ma pokrycie w artykułach prasowych, aktach wojskowych, oficjalnych historiach wojennych, zeznaniach naocznych świadków. Na końcu książki w ANEKSIE można przeczytać fragmenty tych artykułów i wyjątki z listów pisanych przez Bruca i Josefine.
„Wojenna miłość” to książka, która opowiada nie tylko o miłości nieznającej przeszkód i barier w czasach gdy trudno było spodziewać się takiego uczucia. Ale także o prawdziwej przyjaźni, lojalności, odwadze, honorze, sprawiedliwości, zdradzie, bólu, cierpieniu i niepewności. Nie brak w niej scen humorystycznych, ale także bardzo brutalnych.
Bohaterowie, będący bardzo młodymi ludźmi musieli zmierzyć się z koszmarem wojennym, patrzeć na śmierć swoich bliskich, sąsiadów, przyjaciół. Musieli walczyć o przetrwanie i mierzyć się z czasami, w których przyszło im żyć. Czy po takich przejściach można jeszcze żyć normalnie?
Dzięki tej książce możemy poznać nie tylko historię Nowozelandczyka i Słowenki, co już stanowi egzotykę. Ale również poznać wydarzenia wojenne rozgrywające się w różnych krajach Europy : Grecji, Egipcie, Nowej Zelandii, Austrii czy Jugosławii. Josefine i Bruce na swojej drodze spotykają ludzi wielu narodowości. Wśród nich takich, z którymi się zaprzyjaźnią, ale i takich od których będą chcieli trzymać się z daleka.
Warto poznać tę historię, tym bardziej, że wydarzyła się naprawdę.
Małgorzata Świder - moderatorka DKK w Filii nr 8 WiMBP w Rzeszowie
