Narodowe Czytanie z DKK w BP w Podleszanach

Narodowe Czytanie w bibliotece w Podleszanach

Za nami kolejna odsłona Narodowego Czytania. Finał tegorocznej akcji w Gminie Mielec miał miejsce 15.09.2023 w Bibliotece Publicznej w Podleszanach.  “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej czytali bibliotekarze, Dyskusyjny Klub Książki, czytelnicy. Gościem honorowym na spotkaniu była mielecka pisarka Maja Drozd.

Akcja Narodowego Czytania organizowana jest przez Kancelarię Prezydenta PR przy wsparciu Narodowego Centrum Kultury od 2012 roku. 

6  czerwca w 182. urodzin pisarki Prezydent RP Andrzej Duda opublikował list zapraszający wszystkich do włączenia się we wspólne czytanie tego pięknego dzieła.

 „To książka nastrojowa, napisana barwnym językiem, a zarazem donośna i sugestywna w swoim patriotycznym przesłaniu. Bo przecież jej autorka nie tylko maluje szeroką panoramę rodzinnych Kresów, nie tylko przybliża folklor i szlacheckie zwyczaje, ale bardzo wyraźnie przywołuje też historię Rzeczypospolitej, a poprzez tematykę Powstania Styczniowego, którego 160–lecie obchodzimy w tym roku, doskonale oddaje przeżycia, emocje i dylematy ówczesnych Polaków” – napisał w liście Prezydent Andrzej Duda.

“Nad Niemnem” - co wiemy o książce i jej autorce? 

Eliza Orzeszkowa (1841-1910) z domu Pawłowska, była córką zamożnych ziemian. Na pensji w Warszawie, u sióstr sakramentek, poznała Marię Konopnicką, z którą przyjaźniła się do końca życia. Obie miały patriotyczne, demokratyczne poglądy i talenty literackie. Orzeszkową bardzo wcześnie wydano za mąż, ale chociaż małżeństwo nie było szczęśliwe, to pobyt w majątku męża - w Ludwinowie pod Kobryniem, był dla niej czasem rozwoju. Młoda pisarka zaangażowała się w życie społeczne, brała udział w dyskusjach na forum komitetów ziemiańskich, wymogła na mężu zgodę na prowadzenie szkoły dla wiejskich dzieci.

Po wybuchu powstania styczniowego, została łączniczką partyzantów, których zaopatrywała w żywność. Klęska powstania zmieniła jej życie - majątek skonfiskowano, męża zesłano na Syberię, a Orzeszkowa wróciła do posiadłości rodziców na Litwę. Ten majątek, w Miłkowszczyźnie, po kilku latach trzeb było sprzedać, a pisarka - już wtedy publikowała w warszawskiej prasie - około 1870 r. przeprowadziła się do Grodna. Unieważniła też małżeństwo. Mieszkała też kilka lat w Wilnie, gdzie (w latach 1879-82) współprowadziła księgarnię i publikowała książki, kalendarze i pismo humorystyczne. Władze carskie zamknęły jednak i ten biznes, a Orzeszkową zesłano na przymusowe osiedlenie do Grodna, gdzie zmarła w 1910 roku. 

Dwukrotnie, w 1905 i 1909 r., wysuwano kandydaturę Orzeszkowej do nagrody Nobla. W 1906 otrzymała nagrodę im. Franciszka Kochmana.

“Nad Niemnem” to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej i jeden z najważniejszych polskich utworów podejmujących tematykę powstania styczniowego, którego 160. rocznicę wybuchu obchodzimy w 2023 roku. Eliza Orzeszkowa pisała ją w latach 1886–1887. Wydana rok później książka, okazała się niebywałym sukcesem. Doceniono barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne, sprawne połączenie dydaktyzmu z walorami artystycznymi i przemyślaną kompozycję całości. Dzieło porównywano nawet do “Pana Tadeusza”. Żadna inna książka pisarki nie spotkała się z tak dobrymi ocenami recenzentów.

“Nad Niemnem” cieszyło się też popularnością wśród kolejnych pokoleń czytelników. W II RP powieścią zainteresowało się również kino. Ekranizację książki ukończono w 1939 roku, ale obraz zaginął w czasie II wojny światowej. Kolejny film nakręcono w 1986 roku. Reżyserii podjęli się Zbigniew Kuźmiński, Karol Chodura i Maria Burdecka.  

Na piątkowym spotkaniu czytaliśmy fragmenty „Nad Niemnem”, m.in. legendę o Janie i Cecylii. Dzięki nim poczuliśmy klimat tamtej epoki, a powieść Elizy Orzeszkowej stała się nam bliższa i sprawiła wiele radości. Dowiodła również, że klasyka polskiej literatury pozostaje dla nas wciąż żywa i inspirująca. Mamy nadzieję, że uczestnicy spotkania odczuli niedosyt i sięgną po książkę, aby przypomnieć sobie całą historię opisaną przez autorkę.

Serdecznie dziękujemy za wspólne czytanie i już teraz zapraszamy na przyszłoroczną edycję Narodowego Czytania. Lekturą na 2024 rok będzie „Kordian” Juliusza Słowackiego.

Justyna Ryczek - moderatorka DKK w BP w Podleszanach