„Płuczki” Pawła Reszki – książka, która pozostawia ślad w DKK w Łańcucie
Dnia 18 października 2024 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łańcucie odbyło się spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki, na którym omawiałyśmy reportaż Pawła Reszki pt. „Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota”. Jak można było się spodziewać, książka poruszająca tak trudny i kontrowersyjny temat wzbudziła wśród klubowiczek wiele emocji i głębokich refleksji.
Spotkanie rozpoczęłyśmy się od rozmów odnośnie kontekstu historycznego książki. Wspominałyśmy o dramatycznym procederze rozkopywania grobów na terenie dawnych obozów zagłady, jakim trudnili się mieszkańcy wsi wokół Sobiboru i Bełżca w poszukiwaniu kosztowności ukrytych przez ofiary Holocaustu. Od razu zaznaczyłyśmy, że „Płuczki” nie są łatwą lekturą, ale stanowią ważny głos w debacie o polskiej pamięci historycznej.
Większość z nas zgodziła się, że książka Reszki nie tylko odkrywa mroczne karty naszej historii, ale zmusza do głębokiej refleksji nad naturą człowieka i jego moralnymi wyborami w ekstremalnych sytuacjach.
Ta lektura wzbudziła w nas poczucie wstydu i złości. Trudno zrozumieć, jak można było zniżyć się do tego poziomu, by profanować groby zamordowanych w tak brutalny sposób. Reszka przedstawił te wydarzenia w sposób bardzo obiektywny, nie oceniając, lecz oddając głos samym uczestnikom procederu. Owszem, naszym zdaniem to ogromna siła książki, ale i powód do głębokiej refleksji.
W miarę jak dyskusja się rozwijała, klubowiczki coraz częściej poruszały temat moralności bohaterów książki. Zastanawiałyśmy się czy ci ludzie mieli wybór? Czy w tak dramatycznych okolicznościach można w ogóle mówić o moralnych decyzjach, kiedy walczy się o przetrwanie? Rozpoczęłyśmy burzliwą wymianę zdań, podczas której próbowałyśmy zrozumieć, jak skrajna bieda i zniszczenie wojenne mogły wpłynąć na ludzkie postawy.
Autor opisuje tu, nie tylko poszukiwaczy złota, ale również tych, którzy odmawiali udziału w procederze. To pokazuje, że nawet w takich warunkach nie wszyscy ulegali tej presji. To ważna część tej historii – świadomość, że moralne granice były różne dla różnych ludzi.
Na koniec doszłyśmy do wniosku, że po przeczytaniu tej książki czujemy wewnętrzny dyskomfort, ale też wdzięczność za to, że Reszka odważył się podjąć ten temat. To była trudna lektura, ale potrzebna. Trzeba mówić o takich rzeczach, nawet jeśli to boli.
Spotkanie zakończyło się wspólną refleksją, że książka „Płuczki” zmusza do zmierzenia się z historią w jej najciemniejszych aspektach, jednocześnie prowokując pytania o granice moralności i ludzkiej godności. Dyskusja, choć miejscami pełna emocji, pozwoliła nam na głębsze zrozumienie zarówno książki, jak i złożoności ludzkiej natury w trudnych czasach.
Beata Lęcznar - moderatorka DKK w MBP w Łańcucie
